Πρώτα η ενότητα στην Ορθοδοξία

Πρώτα η ενότητα στην Ορθοδοξία

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος την 31η του παρελθόντος Μαρτίου, ημέρα Κυριακή, που εκείνη την ημέρα εόρτασαν το Πάσχα οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες, εξέφρασε την ευχή από το επόμενο έτος 2025 να καθιερωθεί κοινός εορτασμός του Πάσχα και των Ορθοδόξων Χριστιανών με αυτούς. Το έκαμε κατά την ομιλία του στον Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων της Κοινότητας Βλάγκας Κωνσταντινουπόλεως. Η ευχή του προκαλεί εύλογη απορία, αφού εκφράστηκε σε περίοδο κατά την οποία η Ορθόδοξος Εκκλησία, μετά από αιώνες, βιώνει βαθύ σχίσμα στους κόλπους Της. Της ευχής για κοινό εορτασμό του Πάσχα με τους ετεροδόξους θα έπρεπε να προηγείται η προσπάθεια για επαναφορά της ενότητας μεταξύ των ομοδόξων.

Η ευχή του κ. Βαρθολομαίου για τον κοινό εορτασμό του Πάσχα με τους ετεροδόξους είναι συνέχεια συζητήσεων με τον Πάπα και το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών. Ντοκουμέντο επί της προθέσεως Βατικανού και Φαναρίου για τον κοινό εορτασμό του Πάσχα είναι το από κοινού γραμμένο άρθρο του υπό το Φανάρι Ελληνορθοδόξου Μητροπολίτου Γαλλίας Δημητρίου με τον υπό το Βατικανό Ρωμαιοκαθολικό Επίσκοπο της Ναντέρ Ματιέ (Ρουζέ), στην ευρείας κυκλοφορίας γαλλική εφημερίδα Le Figaro, στις 22 Απριλίου 2023.

Στο εν λόγω άρθρο οι δύο εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι τόνισαν ως ευκαιρία του κοινού εορτασμού το επόμενο έτος 2025. Ως λόγους έγραψαν ότι πρώτον είναι η επέτειος των 1700 ετών από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο, κατά την οποία ορίστηκε ο εορτασμός του Πάσχα, και δεύτερον ότι το 2025 συμπίπτει να είναι κοινός ο εορτασμός του Πάσχα. Επικαλέστηκαν επίσης τον διάλογο επί του κοινού εορτασμού του Πάσχα, που έγινε στο Χαλέπι της Συρίας το 2017, υπό την αιγίδα του προτεσταντικού στην ουσία Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών.

Σημειώνεται ότι στο κείμενο του Χαλεπίου αναγνωρίζεται μεν ότι μια απόφαση για κοινό εορτασμό του Πάσχα «θα προκαλούσε βεβαίως αναστάτωση στους χριστιανούς, που έχουν ήδη το προγραμματισμένο ημερολόγιό τους», αλλά προστίθεται και η άποψη των Προτεσταντών και του Φαναρίου, πως «θα συνιστούσε ένα εξαιρετικό σημείο ενότητας, ευεργετικό κατ’ αλήθεια για την ειρήνη του κόσμου όλου». Βαυκαλίζονται βεβαίως όλοι όσοι πιστεύουν ότι η ρύθμιση για κοινό εορτασμό του Πάσχα των Χριστιανών θα δώσει ειρήνη σε όλο τον κόσμο…

Είναι εντυπωσιακό που ο Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος θέλει να προχωρήσει σε ένα κοσμοϊστορικό γεγονός ( Σημ. οι Ορθόδοξοι εορτάζουμε το Πάσχα με τον συγκεκριμένο υπολογισμό εδώ και 1700 χρόνια) χωρίς να συγκαλέσει Πανορθόδοξη Σύνοδο, χωρίς να το συζητήσει καν με τους Προκαθημένους των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Θα προχωρήσει μόνος; Μπορεί. Η ενέργειά του θα έχει τη θερμή υποστήριξη του Βατικανού, του υπό την προτεσταντική καθοδήγηση Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών καθώς και των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Βεβαίως άμεσος είναι ο κίνδυνος το Φανάρι να απομονωθεί ακόμη περισσότερο μεταξύ των Ορθοδόξων. Ήταν λυπηρή για τον Οικουμενικό Πατριάρχη η ψυχρότης που επικράτησε και οι απουσίες Προκαθημένων που υπήρξαν κατά την πρόσφατη παρουσία του στην Σόφια, για τη νεκρώσιμη ακολουθία του αποθανόντος Πατριάρχου Βουλγαρίας. Η χωρίς τη συναίνεση των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών προώθηση μονομερώς από το Φανάρι του κοινού καθορισμού του Πάσχα με τους ετεροδόξους εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο να βαθύνει το σχίσμα μεταξύ των Ορθδόξων, που προέκυψε λόγω της Ουκρανίας.

Στην Εκκλησία προκαλούνται παρακμιακές καταστάσεις όταν αναμιγνύεται στην πολιτική και εξυπηρετεί τη γεωπολιτική των ισχυρών του κόσμου τούτου. Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί στην Ουκρανία, στη μεγίστη τους πλειονοψηφία, ανήκουν στην κανονική Εκκλησία, την έχουσα κοινωνία με όλες τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες και ευρισκόμενη υπό την κανονική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Μόσχας. Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το Φανάρι αναγνώρισε ως αυτοκέφαλη κανονική Ουκρανική Εκκλησία μια σχισματική ομάδα κληρικών. Η ενέργεια του κ. Βαρθολομαίου βοήθησε γεωπολιτικά την προπαγάνδα για την αποξένωση των Ουκρανών από τους Ρώσους αδελφούς τους και την καλλιέργεια μίσους προς αυτούς. Σημειώνεται ότι η ενέργεια του Οικ. Πατριάρχου ενισχύθηκε και επικροτήθηκε θερμότατα από τις ΗΠΑ και τις συμμάχους χώρες τους.

Έκτοτε υπάρχει σχίσμα στην Ορθοδοξία. Τους σχισματικούς της Ουκρανίας έχουν αναγνωρίσει πλην του Φαναρίου, μόνο το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και οι ελληνικές Εκκλησίες Κύπρου και Ελλάδος. Το Πατριαρχείο της Μόσχας έχει διακόψει τη μνημόνευση και την κοινωνία με το Φανάρι και τις άλλες ελληνικές εκκλησίες. Στην Ουκρανία, μετά την εισβολή της Ρωσίας, όσοι εκ των κληρικών και λαϊκών παραμένουν στην κανονική Εκκλησία, τη συνδεδεμένη με το Πατριαρχείο της Μόσχας, υφίστανται απηνείς διωγμούς. Ο προσκείμενος στην κυβέρνηση Ζελένσκι Ουκρανός θρησκευτικός αναλυτής Ολεξάντρ Κιριλένκο σε άρθρο του, που δημοσιεύθηκε σε ελληνική ιστοσελίδα στενά συνδεδεμένη με το Φανάρι, παραδέχεται πως το σχέδιο Νόμου της Ουκρανίας για την απαγόρευση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (της συνδεδεμένης με το Πατριαρχείο της Μόσχας), που εγκρίθηκε από ουκρανική κοινοβουλευτική επιτροπή στις 5 παρελθόντος Μαρτίου «αφήνει πολλά κενά και απαιτεί συζήτηση από εμπειρογνώμονες για τους μηχανισμούς που προβλέπονται στο έγγραφο». Και προσθέτει ο Ουκρανός αναλυτής το τερατώδες, πως οι διωγμοί για λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως «είναι καθαρά εσωτερική ουκρανική υπόθεση»! Η άποψη θυμίζει καθεστώτα και πρακτικές που η ανθρωπότητα θέλει και πρέπει να ξεχάσει. Για την κατάσταση αυτή και τους διωγμούς των Ορθοδόξων χριστιανών στην Ουκρανία είναι λυπηρό ότι δεν εξέφρασε ούτε μία λέξη συμπαθείας ο Οικ. Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος.

Ο Οικ. Πατριάρχης κατά την τριήμερη επίσκεψή του στο Παρίσι, έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν στις 22 Απριλίου 2024, και, κατά την έγκυρη εφημερίδα La Croix, συζήτησαν επί μία και πλέον ώρα το Ουκρανικό, τη θέση των χριστιανών στην Εγγύς (Σημ. Δηλαδή και στην Τουρκία) και στη Μέση Ανατολή, το οικολογικό πρόβλημα, τον διαθρησκειακό διάλογο και τη ζωή των κοινοτήτων των Ορθοδόξων Χριστιανών στη Γαλλία. Η ρωμαιοκαθολικών αρχών εφημερίδα σημειώνει πως ο κ. Βαρθολομαίος έχει μεν καταδικάσει τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ως «άδικο», αλλά δεν έχει δικαιοδοσία να επιβάλει τις απόψεις του επί των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, «σε ένα παγκόσμιο ορθόδοξο τοπίο πολύ πολωμένο».

Την ίδια ημέρα (22/4) ο κ. Βαρθολομαίος επισκέφθηκε την έδρα της Συνέλευσης των (Ρωμαιοκαθολικών) Επισκόπων της Γαλλίας (ΣΕΓ) στο παρεκκλήσιο της οποίας έκαμε κοινή προσευχή με τα μέλη της και αντάλλαξε σκέψεις μαζί τους για διάφορα θέματα, μεταξύ των οποίων της Ουκρανίας και του κοινού εορτασμού του Πάσχα, για τον οποίο έχει συζητήσει και έχει συμφωνήσει με τον Πάπα…

Συζητήσεις και κοινή προσευχή με τους Ρωμαιοκαθολικούς, ανταλλαγές απόψεων με τους Προέδρους της Γαλλίας Μακρόν και της Ουκρανίας Ζελένσκι, αλλά καμία συζήτηση του κ. Βαρθολομαίου με τους ομοδόξους Προκαθημένους για τα σοβαρά εκκλησιαστικά και κοινωνικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Υπάρχει ένα πάγωμα στις μεταξύ τους σχέσεις και μία εμφανής έλλειψη κοινής, αδελφικής, πορείας… 

Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση, σε επίπεδο εκκλησιαστικής κορυφής, της Ορθόδοξης Εκκλησίας.-