του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου
Ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ησυχαστές του ορθόδοξου μοναχισμού. Για το λόγο αυτό και οι ασκητικοί του λόγοι απευθύνονται κατεξοχήν στους μοναχούς που ζούνε με τον ησυχαστικό τρόπο ζωής. Θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι οι λόγοι του οσίου δεν αφορούν τη μεγάλη πλειοψηφία τόσο των πιστών που ζούνε μέσα στον κόσμο όσο και των μοναχών που επέλεξαν την κοινοβιακή ζωή. Κι όμως. Ο Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης προτρέπει όχι μόνο τους προχωρημένους ησυχαστές να μελετούν τον αββά Ισαάκ αλλά και τους αρχάριους. Γράφει σχετικά:«Πολύ θα σε βοηθήσει ο Αββάς Ισαάκ διότι και το βαθύτερο νόημα της ζωής δίνει να καταλάβει κανείς και κάθε είδους μικρό ή μεγάλο κόμπλεξ και εάν έχει ο άνθρωπος που πιστεύει στον Θεό, τον βοηθάει για να τα διώξει. Η ολίγη μελέτη στον Αββά Ισαάκ αλλοιώνει την ψυχή με τις πολλές της βιταμίνες»[1].
Ο αββάς Ισαάκ ήταν συριακής καταγωγής και έγινε μοναχός σε μικρή ηλικία. Παρέμεινε για λίγο σε κοινόβιο μοναστήρι και αργότερα αποσύρθηκε σε ησυχαστικό μέρος ζώντας μόνος την ζωή της απόλυτης ησυχίας και σιωπής. Για πέντε μόνο μήνες άντεξε το επισκοπικό αξίωμα όταν εξελέγη επίσκοπος Νινευΐ. Εγκατέλειψε τον επισκοπικό θρόνο και επέστρεψε στην αγαπημένη του έρημο επειδή δεν άντεχε τους περισπασμούς του επισκοπικού αξιώματος αλλά και την αδιαφορία των πιστών για τη διδασκαλία του Χριστού που περιέχεται στα άγια Ευαγγέλια. Εκεί στην έρημο έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και εκοιμήθη σε βαθύ γήρας, σχεδόν τυφλός εξαιτίας της πολλής μελέτης αλλά και της αυστηρής άσκησης.
Την πείρα που απέκτησε ο άγιος μέσα στα πυρά των πειρασμών κατέγραψε στους Ασκητικούς Λόγους του οι οποίοι μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και στα ελληνικά και έγιναν το κύριο ανάγνωσμα των ησυχαστών αλλά και πολλών πιστών της Εκκλησίας μας όλους τους αιώνες που ακολούθησαν. Πόσο μεγάλη είναι η αξία των λόγων αυτών καταδεικνύει το γεγονός ότι σε αυτούς αναφέρονται πολλοί μεγάλοι άγιοι όπως ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αλλά και πολλοί άλλοι φιλοκαλικοί Πατέρες. Τον αββά Ισαάκ αγάπησαν και πολλοί από τους σύγχρονους άγιους Γέροντες. Ο Γέροντας της Αίγινας Ιερώνυμος συμβούλευε τα πνευματικά του παιδιά: «Να μην περάσει μέρα χωρίς να διαβάσεις έστω και μια σελίδα από τον αββά Ισαάκ. Εγώ πολύ τον αγαπώ τον ευλογημένο, γέροντά μου τον έχω. Και σε ό, τι διαβάζεις, να εγκύπτεις και να λέγεις μέσα σου: Εγώ το πράττω αυτό; Έτσι θα παρακινείσαι από την ανάγνωση να μεταβαίνεις εις την πράξιν»[2]. Χαρακτηριστικός είναι ο διάλογος που είχε ο Γέροντας Παΐσιος με τον όσιο Γέροντα ασκητή παπα- Τύχωνα. Να πως διηγείται ο Γέροντας Παΐσιος το περιστατικό: «Μια μέρα με ρώτησε: - Εσύ παιδί μου, τι βιβλία διαβάζεις; Του απάντησα: - Αββά Ισαάκ. - Πά, πά , πά , παιδί μου, αυτός ο άγιος είναι μεγάλος! Ούτε έναν ψύλλο δεν σκότωνε ο Αββάς Ισαάκ. Ήθελε με αυτό που είπε να τονίση την μεγάλη πνευματική ευαισθησία του Αγίου».[3]
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος ως ησυχαστής άσκησε με τρόπο μεθοδικό το έργο της προσευχής. Στους λόγους του περιγράφει τα στάδια από τα οποία περνάει ο αγωνιζόμενος στην προσευχή πιστός. Η προσευχή, λέει ο αββάς Ισαάκ, είναι μία διαρκής στροφή των δυνάμεων του ανθρώπου προς το Θεό[4]. Χρειάζεται τον κατάλληλο τόπο και τρόπο για να καλλιεργηθεί σωστά και να αποδώσει καρπούς πνευματικούς. Κυρίως η προσευχή πρέπει να συνδεθεί με την ταπείνωση. Χωρίς αυτήν κανένας δεν μπορεί να αποκτήσει την καθαρά προσευχή. Όταν κανείς συναισθανθεί το βάρος των αμαρτιών του και την ανάγκη της θείας χάριτος και βοήθειας για να απαλλαγεί από αυτές, τότε αυξάνει τις προσευχές του. Όσο προσεύχεται τόσο ταπεινώνεται, αφού κανένας που ζητά δεν μπορεί να μην ταπεινωθεί[5]. Ωστόσο ο νους αρχίζει να μετεωρίζεται την ώρα της προσευχής, να ασχολείται με διάφορες σκέψεις κακές ή καλές και να μην δίνει σημασία στην ίδια την προσευχή. Με τον καιρό ο πιστός αποκτά πείρα του γεγονότος ότι η υπερήφανη προσευχή απομακρύνει τη θεία Χάρη και οδηγεί στον μετεωρισμό, ενώ η ταπεινή προσευχή ελκύει το θείον έλεος και γίνεται καθαρή.
Ο αββάς Ισαάκ συμβουλεύει τον προσευχόμενο να προσεγγίζει το Θεό με τρόπο απλό σαν ένα μυρμήγκι ή σαν ένα μικρό παιδί που μόλις άρχισε να ψελλίζει τις πρώτες λέξεις[6]. Όταν λόγω της εργασίας της προσευχής αρχίζει εντός του πιστού να ορθώνεται η οίηση για τα υψηλά του δήθεν ασκητικά κατορθώματα, τότε ο πιστός πρέπει να μνημονεύει και πάλι τις πτώσεις και τα αμαρτήματά του. Ο Θεός αυτόν που επιζητεί την ταπείνωση τον οδηγεί με πολλούς τρόπους σε αυτήν και δεν σταματά να τον ταπεινώνει έως ότου αληθινά ταπεινωθεί[7]. Όταν μετά από πολύ κόπο αποκτήσει ο πιστός την προσευχή με ταπείνωση, τότε η προσευχή του γίνεται πάντοτε δεκτή από τον Θεό. Ακολουθεί η επιείκεια, η υπομονή, τα δάκρυα, η ευλάβεια αλλά κυρίως η παντοτινή ησυχία.
Η σιωπή είναι ασκητική αρετή την οποία ο αββάς Ισαάκ πολύ αγαπά. Είναι γνωστός ο λόγος του«Υπέρ πάντα την σιωπήν αγάπησον». Ο Φώτης Κόντογλου αγιογραφώντας τον αββά Ισαάκ τον παρουσιάζει μάλιστα να γράφει σε βιβλίο αυτήν ακριβώς τη φράση. Αν δεν μπορούμε να αντιληφθούμε το πνευματικό βάθος της μικρής αυτής φράσης τουλάχιστον ας δοκιμάσουμε να περιορίσουμε την περιττή πολυλογία μας στον κόσμο της ακαταστασίας, της φασαρίας και της πολυγνωμίας που ζούμε.
Θα χρειαζόταν πολλές σελίδες για να αναλύσει κανείς το περιεχόμενο της διδασκαλίας του αββά Ισαάκ. Αλλά γιατί να διαβάζει κανείς αναλύσεις για τον αββά Ισαάκ και όχι τα ίδια τα ασκητικά του έργα; Ο Γέροντας Ιερώνυμος της Αίγινας συνιστά σε όποιον δεν έχει χρήματα να βγει ζητιάνος, να μαζέψει τα απαραίτητα και να πάρει τον Αββά Ισαάκ[8]. Ας μη μας φαίνεται βαρύς ο τόμος των έργων του αγίου. Αν τον ανοίξουμε, αν αρχίσουμε να τον μελετούμε, τόση γλυκύτητα θα βρούμε στα γραφόμενα ώστε θα τον διαβάσουμε όχι μόνο μία αλλά πολλές φορές.
Υπάρχουν και κάποιοι που ακόμη αμφιβάλλουν για την ορθοδοξότητα του αββά Ισαάκ. Δεν θα κάνουμε εδώ ανάλυση των λόγων για τους οποίους αμφισβητήθηκε από ερευνητές κυρίως της Δύσης η αγιότητα του αββά Ισαάκ. Πνευματική απάντηση στο ζήτημα αυτό δίνει το παρακάτω περιστατικό που περιγράφεται στο Βίο του Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου:
«Καθισμένος στο πεζούλι έξω από την Σταυρονικήτα συζητούσε ο Γέροντας με προσκυνητές. Κάποιος θεολόγος υποστήριζε ότι ο αββάς ο Ισαάκ ο Σύρος ήταν Νεστοριανός. Επανελάμβανε δυστυχώς τις γνωστές δυτικές αντιλήψεις.
Ο π. Παΐσιος προσπαθούσε να τους πείσει ότι είναι όχι μόνο ορθόδοξος, αλλά και Άγιος, και ότι οι ασκητικοί του Λόγοι έχουν πολλή χάρι και δύναμη, αλλά ματαίως. Ο θεολόγος επέμεινε πεισματικά στις απόψεις του. Έφυγε ο Γέροντας για το Καλύβι του λυπημένος και προσευχόμενος.
Όταν προχώρησε λίγο και έφθασε στο σημείο που είναι ο μεγάλος πλάτανος, «κάτι του συνέβη», όπως είπε, χωρίς να θελήσει να εξηγήσει τι ακριβώς ήταν αυτό. Σύμφωνα με μαρτυρία είδε σε όραμα τον χορό των οσίων Πατέρων να περνά από μπροστά του. Κάποιος από αυτούς σταμάτησε και του είπε: «Είμαι ο Ισαάκ ο Σύρος. Είμαι ορθοδοξότατος. Πράγματι υπήρχε στην περιοχή μου η αίρεση του Νεστορίου, αλλά εγώ την καταπολέμησα». Αδυνατούμε να επιβεβαιώσουμε ή να απορρίψουμε την αξιοπιστία αυτής της μαρτυρίας. Πάντως αδιαμφισβήτητο είναι ότι το «κάτι που συνέβη» στον Γέροντα ήταν υπερφυσικό γεγονός που τον πληροφορούσε ξεκάθαρα περί της ορθοδοξίας και της αγιότητος του αββά Ισαάκ»[9].
Παλαιότερα η μνήμη του αββά Ισαάκ γιορταζόταν μαζί με τη μνήμη του οσίου Εφραίμ του Σύρου στις 28 Ιανουαρίου. Σήμερα όμως οι περισσότεροι Αγιορείτες αλλά και πολλοί πιστοί στον κόσμο γιορτάζουν πανηγυρικά τον αββά Ισαάκ στις 28 Σεπτεμβρίου. Υπάρχει μάλιστα Ακολουθία που είναι αφιερωμένη εξολοκλήρου στην ασκητική ζωή του αββά Ισαάκ και είναι ποίημα του αειμνήστου Γέροντα Γερασίμου του Μικραγιαννανίτου. Την ακολουθία αυτή εξέδωσε ο μακαριστός Γέροντας Ισαάκ του κελιού της Αναστάσεως του Σωτήρος της Καψάλας του Αγίου Όρους και πολλοί μοναχοί και πιστοί εορτάζουν τον αββά Ισαάκ ψάλλοντας την Ακολουθία αυτή.
______________________________________
[1] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Επιστολές, εκδ. Ιερ.Ησυχαστηρίου «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή 1994, σελ. 69.
[2] Πέτρου Μπότση, Γέροντας Ιερώνυμος, ο ησυχαστής της Αίγινας, Αθήνα 1993, β΄ έκδοση, σ. 121
[3] Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Αγιορείται Πατέρες και αγιορείτικα, εκδ. Ιερ.Ησυχαστηρίου «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή 1993, σελ. 32.
[4] Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΠΑ΄.
[5] Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΚΑ΄.
[6] Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΙΘ΄.
[7] Αββά Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΙΣΤ΄.
[8] Πέτρου Μπότση, Γέροντας Ιερώνυμος, ο ησυχαστής της Αίγινας, Αθήνα 1993, β΄ έκδοση, σ. 17.
[9] Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, Άγιον Όρος 2008, σελ. 259-260._
«ΡΩΜΝΙΟΣ», τευχ. 12, Απρίλιος – Ιούνιος 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου