Η Γιόγκα και ο Διαλογισμός

Είναι ασυμβίβαστα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, την προσευχή και γενικότερα με την χριστιανική ζωή

 

Μιχαήλ Χούλης Θεολόγος καθηγητής

Επιμέλεια - υποσημειώσεις: Expaganus

H γιόγκα, λέξη πού σημαίνει ένωση, είναι ένα ινδουιστικό φιλοσοφικό-θρησκευτικό σύστημα, πού έχει σαν σκοπό την ένωση με το Υπέρτατο Ον και τη συνειδητοποίηση του απολύτου Ενός¹. Αυτό επιτυγχάνεται με ορισμένους τρόπους σωματικής και πνευματικής άσκησης, τους οποίους υποτίθεται πώς, αν ακολουθήσει ο μυημένος, υποτασσόμενος πλήρως σε έναν γκουρού (Ινδουιστή καθοδηγητή μοναχό, «επίγειο θεό» τους), θα ανέβει μέχρι τα ανώτατα επίπεδα τελειοποίησης. Θα απελευθερωθεί δήθεν η ψυχή από την άγνοια του εαυτού της, από τη φαντασίωση του κόσμου και τελικά από τον κύκλο των μετεμψυχώσεων.²

Αν και προσφέρεται η γιόγκα και ο διαλογισμός σε Ευρώπη και Αμερική σαν μέθοδος σωματικών ασκήσεων που παρέχουν ευεξία, χαλάρωση και γαλήνη, στην πραγματικότητα οι ασκήσεις της γιόγκα δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από τον Ινδουισμό, την απωανατολίτικη φιλοσοφία και τη διδασκαλία της μετενσάρκωσης, που είναι παντελώς ασυμβίβαστη με τον Χριστιανισμό. Η γιόγκα πράγματι είναι ένα πλήρες και οργανωμένο θρησκευτικό σύστημα πού βρίσκεται σε ριζική αντίθεση με το ευαγγελικό και σωτήριο μήνυμα του Χριστιανισμού. Κι αυτό γιατί χορηγεί αρχικά υποσυνείδητα και στη συνέχεια συνειδητά στο μυούμενο προϋποθέσεις α-χριστιανικές ή και αντι-χριστιανικές, εφόσον τον στρέφει κατευθείαν στην ασιατική θρησκευτικότητα. Η σημαντικότερη ζημιά, για το σύνολο των μαθητών της γιόγκα, είναι η εξοικείωση με την ανατολική μεταφυσική εις βάρος της χριστιανικής προσευχής και της λατρείας. Ο αυτοϋπνωτισμός μάλιστα κατά τον διαλογισμό, σε συνδυασμό με την προφορά των μάντρα (τα οποία συχνά περιέχουν ονόματα ειδωλολατρικών θεοτήτων ή έμμεση επίκλησή τους³), επιφέρει ενδεχομένως πνευματικές αλλοιώσεις και άρνηση του σωτήριου αναστάσιμου μηνύματος του Χριστού.

Οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ του Χριστιανισμού και των θρησκειών της Άπω Ανατολής είναι οι εξής:

- Στον Ινδουισμό, ο Χριστός δεν θεωρείται ως ο μοναδικός Θεός, αλλά τοποθετείται στην ίδια θέση με τον Ράμα, τον Κρίσνα και τον Βούδα. Μέσα από τη θεώρηση αυτή φαίνεται η πλανεμένη νοοτροπία των κινήσεων αυτών (βλ. Μητρ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου, "Καιρός του ποιήσαι"). Η μοναδική στην Ιστορία ενσάρκωση του Υιού του Θεού, του Κυρίου Ιησού, αντικαθίσταται στη διδασκαλία της γιόγκα από τους Αβατάρας, τις διαδοχικές δηλαδή ενσαρκώσεις του Ισβάρα στον κόσμο, τους οποίους θεωρούν ύψιστες εκδηλώσεις του Θείου και τους λατρεύουν.

- Η αναμονή "ανάστασης νεκρών" (με τα σώματά μας) και (ψυχοσωματικής) "ζωής του μέλλοντος αιώνος", όπως έχει διατυπωθεί στο Σύμβολο της Πίστεως μας, για τη γιόγκα θεωρείται απαράδεκτο. Διότι όχι μόνο αρνείται ο Ινδουισμός την ανάσταση του Ιησού Χριστού, αλλά θεωρεί το σώμα του ανθρώπου ευτελές υλικό, παροδικό και όχι μόνιμο (βλ. Γιόγκα, του Σουάμι Βιβεκανάντα, σελ.  121,168). Η ψυχή του ανθρώπου από μόνη της δεν είναι όμως ολόκληρος ο άνθρωπος, όπως δέχεται η γιόγκα. Στη δόξα του Θεού δεν μετέχει μόνο η ψυχή, αλλά και το σώμα του ανθρώπου. Γίνεται ναός του αγίου Πνεύματος. Η Ενσάρκωση, η Μεταμόρφωση του Χριστού, η Ανάσταση και η Ανάληψη Του, φανερώνουν ότι το ανθρώπινο σώμα δεν έχει κατώτερη θέση από την ψυχή στον άνθρωπο.

- Ειδικότερα η μετενσάρκωση, την οποία ασπάζεται η μεταφυσική του Ινδουισμού και Βουδισμού, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την ανάσταση του Ιησού Χριστού και τη διδασκαλία Του. Αν ίσχυε η μετενσάρκωση, δεν θα χρειαζόταν ούτε Θεός για να μας σώσει, ούτε ο Υιός του Θεού θα σαρκωνόταν επί της γης, ούτε θα πέθαινε επί του Σταυρού, αφού έτσι και αλλιώς θα σωζόντουσαν όλοι κάποτε μετά από πολλές ενσαρκώσεις της ψυχής τους σε διαφορετικά σώματα. Ο Χριστός όμως στον δεξιό, συσταυρούμενο πάνω στο Γολγοθά, ληστή, ανακοινώνει ότι την ίδια μέρα θα βρισκόταν μαζί Του στον παράδεισο (Λουκ. 23,23), και όχι μετά από αρκετές μετενσαρκώσεις. Ο δε απόστολος Παύλος, βροντοφωνάζει: «Οι άνθρωποι μια φορά πεθαίνουν και ύστερα έρχεται η κρίση» (Εβρ. 9,27).

- Σύμφωνα με τη διδασκαλία της γιόγκα και του διαλογισμού, ο άνθρωπος φτάνει μόνος στην αλήθεια, χωρίς τη Θεία βοήθεια ("Ανεξήγητο", έκδ. ΩΡΙΩΝ, 1992, τόμος 1ος, σελ. 80). Τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος, άνευ των οποίων δεν νοείται πρόοδος στη χριστιανική ζωή, εδώ θεωρούνται αυτοκατάκτηση. Συν τω χρόνω ο γιόγκι συνειδητοποιεί ότι λατρεύει την ίδια του τη φύση αντί του θεού ή μάλλον τις απρόσωπες δυνάμεις της φύσης (Βιβεκανάντα, σελ. 74,75). Ο τέλειος γιόγκι δεν έχει ανάγκη από έναν Θεό, αφού θεός είναι ο ίδιος. ‘Είναι εις Θεός περιπατών επί της γης’. Διότι με το διαλογισμό νοιώθει ‘μόνος, παντοδύναμος, πανταχού παρών’, παντοτινά τέλειος, ‘τρισμακάριστος’ (βλ. ‘Θεοί Εσμέν, Κόσμος εν Κοσμώ’, Αρ. Σ. Παπασταύρου, εκδ. Μάκρη, 1959). Η σωτηρία όμως για τον Χριστιανισμό δεν είναι αυτοσωτηρία και αυτοθέωση, αλλά αγιασμός και κατά χάρη θέωση πού πραγματοποιείται, αποκλειστικά, ένεκα της ενανθρώπησης, των σωτήριων παθών και της ανάστασης του Θεανθρώπου Χριστού και όχι με τις δικές μας "υπερφυσικές", υποτίθεται, δυνάμεις.

- Χαρακτηριστικό της θρησκείας της γιόγκα είναι ο συγκρητιστικός οικουμενισμός. Τα δόγματα, μας λένε, οι θρησκείες και οι "θεοί" είναι διαφορετικές εκδηλώσεις ενός και μόνο Κυρίου. Η άποψη αυτή «Ένας Θεός – Πολλές Θρησκείες» είναι υβριστική για την Αγία Τριάδα (βλ. ‘Καταστροφικές Λατρείες’, έκδοση Α', Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1994, σελ. 29). Στον Χριστιανισμό ενώ σεβόμαστε κάθε θρησκεία, δεχόμαστε όμως ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος ενσαρκωμένος Θεός και η Εκκλησία αποτελεί το ένα σώμα Του, μέσα απ` τα αγιαστικά μυστήρια της οποίας σώζεται ο εθελοντικά προσερχόμενος πιστός.   

   - Ο Θεός για τους γιόγκι είναι το ‘γενικοποιημένο και η αφηρημένη κοσμική ολότητα’    (Γιόγκα, …….). Παρατηρούμε μια ταύτιση του Θεού με τα δημιουργήματά του, αλλά ενίοτε και την άρνηση ενός προσωπικού, υπέρτατου Θεού. Η σωτηρία στον Ινδουισμό δεν αναφέρεται στη σχέση προσώπων. Σημαίνει την διάλυση της ατομικότητας στην ενιαία θεία ουσία (βλ. «Όψεις Ινδουισμού – Βουδδισμού», επισκόπου Ανδρούσης Αναστασίου Γιαννουλάτου, εκδ. Εθν. Και Καποδ. Παν/μίου Αθηνών, 1985, σελ. 77).

- Τέλος, στα υψηλότερα στάδια του διαλογισμού, η γιόγκα είναι καθαρός αποκρυφισμός. Γιατί η γιόγκα υπόσχεται στον γιόγκι ότι μ' αυτήν μπορεί να υποτάξει τα πάντα ‘κάτω από τον έλεγχο του’, να διατάζει ‘θεούς και ψυχές’ και να υπακούουν, να εξουσιάζει κάθε τι στο σύμπαν, ακόμα και τα σώματα των συνανθρώπων του, και γενικά να τον υπακούουν σαν σκλάβοι του όλες οι δυνάμεις της φύσης (Βιβεκανάντα, σελ. 57). Όσο ανεβαίνει κάποιος τις φάσεις της γιόγκα συναντά μεταφυσικές δυνάμεις, που είναι γνωστές στον αποκρυφισμό και τη μαγεία. Οι Θιβετιανοί γιόγκι π.χ. διδάσκουν την ύπνωση, την έξοδο της ψυχής από το σώμα, την τηλεκινησία (ή τηλεκίνηση), την αιώρηση, και όλες τις τέχνες της αβύσσου.

Επομένως η γιόγκα αντί να απελευθερώνει πνευματικά φαίνεται ότι υποτάσσει, σε αρκετές περιπτώσεις, τους ασχολούμενους με αυτήν όχι στο Άγιο Πνεύμα, αλλά στα πονηρά πνεύματα. Οι ασκήσεις γιόγκα και διαλογισμού δεν είναι απλές ασκήσεις χαλάρωσης, αλλά ασκήσεις που κατευθύνουν προς άλλον Κύριο και προς οδόν απωλείας, αντί σωτηρίας! Η Αγία Γραφή δεν εναρμονίζεται με την κοσμοθεωρία της γιόγκα, ούτε οι θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές που εξασκούνται στην Άπω Ανατολή έχουν κάτι κοινό με την εκκλησιαστική ζωή. Οι χριστιανοί οφείλουμε να διάγουμε εν εγρηγόρσει και να μην επιτρέπουμε στον σύγχρονο αποκρυφισμό, όσες ελκυστικές μορφές κι αν χρησιμοποιεί, να επισκέπτεται την οικία της ψυχής μας. Ας έχουμε στο νου μας την ουσιαστική προτροπή του αποστόλου Παύλου: «Στην ελευθερία, για την οποίο ο Χριστός μας ελευθέρωσε, σταθήτε σταθεροί, και μην υποταχθείτε πάλι σε ζυγό δουλείας» (Γαλ. 5,1) (βλ. και Kurt E. Koch, «Το Αλφάβητο του Αποκρυφισμού», εκδ. Στερέωμα).  Η αγία Ορθόδοξη Εκκλησία είναι ψυχοσωματικό νοσοκομείο, για να δέχεται όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους πού πάσχουν από διάφορες ασθένειες και να τους θεραπεύει με τα άγια μυστήρια (βλ. Περί των Ειδών της Μαγείας, Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτου, έκδ. Ορθοδόξου Κυψέλης, Θεσ. 1993). Το να αφήνει κανείς ανεκμετάλλευτη μία τέτοια χρυσή ευκαιρία, που παρέχει η Χάρη του Θεού και μάλιστα δωρεάν, και να τρέχει σε παραθρησκευτικά κέντρα ή αλλότριες συναγωγές, ισοδυναμεί με πνευματική πλάνη, ζημία και ειδωλολατρία.

Σημειώσεις

---

1. Ο Ινδουισμός είναι απόλυτος πανθεϊστικός μονισμός. Πρεσβεύει ότι όλα είναι εκδηλώσεις του Μπράχμαν και διαπνέονται από την παγκόσμια αρχή ενέργειας και δύναμης που ζωοποιεί το Σύμπαν (πράνα), ενώ το ότι είναι διαφορετικά είναι μια ψευδαίσθηση (μάγια). Θυμηθείτε και το γνωστό δόγμα του αποκρυφισμού «Έν το πάν» («όλα είναι ένα») που χρησιμοποιεί η Θεοσοφία. (Θεωρητικοί του ινδικού εθνικισμού χαρακτηρίζουν τη Θεοσοφία ως ινδουϊστική αίρεση.) ΠΙΣΩ

2. Συχνά δάσκαλοι της γιόγκα που ισχυρίζονται ότι η εξάσκησή της ταιριάζει «με όλα τα θρησκευτικά πιστεύω και ιδεώδη», και μάλιστα «ενισχύει τις προσωπικές φιλοσοφικές και θρησκευτικές επιλογές του κάθε ασκούμενου» αναφέρουν ως στόχο της τη «σταδιακή απελεύθέρωση του ανθρώπου από ψυχονοητικούς περιορισμούς, τη διεύρυνση της συνειδητότητας και την εμβάθυνση της γνώσης του εαυτού». Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι με την εξάσκηση της γιόγκα ο άνθρωπος θα πειστεί ότι όλα είναι ένα, και ότι ο ίδιος είναι μέρος του θεού («αυτογνωσία»). Έτσι θα φτάσει στο «SAMADHI» (που ορίζεται ως έκσταση - Φώτιση - Άμεση αντίληψη της «πραγματικότητας» -δηλ. βιωματική αποδοχή του δόγματος ότι στην πραγματικότητα «όλα είναι ένα» και κάθε άλλη εντύπωση είναι ψευδαίσθηση), και μετά από αυτή την υποτιθέμενη «ένωση με τον Θεό» δεν θα χρειαστεί να μετενσαρκωθεί ξανά. ΠΙΣΩ

3. Υπάρχουν μάντρα που εκ πρώτης όψεως φαίνονται στον αμύητο ότι δεν έχουν τίποτα θρησκευτικό. Το πιο σημαντικό είναι το Ομ, που είναι υποτίθεται η κοσμική δόνηση μέσω της οποίας ο Ένας Μπράχμαν έγινε πολλοί (ο κόσμος και τα όντα). Σύμφωνα με τον Ινδουισμό και ο ήλιος και η ύλη γενικά εκπέμπει αυτή τη δόνηση. Μερικοί  συγκρίνουν το "Ὁμ" με τον «Λόγο του Θεού».
Το Ομ υποτίθεται ότι έχει μέσα του τρία «γκούνας» ή ιδιότητες, και γράφεται με 3 γράμματα, που το καθένα συμβολίζει μια ιδιότητα. Όμως η κάθε ιδιότητα αντιστοιχεί και σε θεό-μέρος της ινδουιστικής Τριάδας:
A= Δημιουργία = Μπράχμαν
U= Συντήρηση = Βίσνου (ο Βίσνου συμβολίζεται και από τους αβατάρα του, όπως ο Κρίσνα)
M = Μεταστοιχείωση (στην πραγματικότητα, μέσω καταστροφής) = Σίβα
Με αυτή την έννοια η προφορά του συγκεκριμένου μάντρα ισοδυναμεί με την επίκληση των "θεών". ΠΙΣΩ

 http://oodegr.co/oode/anatolikes/nea_epoxi/gioga_dialog_2.htm#3back