Η
Ορθοδοξία το 2018, Η Εκκλησία της Αλβανίας
Του
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Μία ακόμη μαρτυρική τοπική Ορθόδοξη
Εκκλησία είναι αυτή της Αλβανίας. Ο βασικός κορμός των πιστών της είναι οι
Έλληνες, που ζουν κυρίως στην Βόρειο Ήπειρο, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής
της Χειμάρρας, την οποία η Αλβανική κυβέρνηση δεν την θεωρεί μειονοτική, στα
Τίρανα και, λιγότεροι στο υπόλοιπο της χώρας.
Ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας
κ. Αναστάσιος (Γιαννουλάτος), 89 ετών, είναι μια σημαντική εκκλησιαστική και
θεολογική προσωπικότητα, με διεθνή ακτινοβολία. Ο Ηλίας Αντωνόπουλος στο βιβλίο
του «Αλβανία και ελληνοαλβανικές σχέσεις 1912-1994» ( Εκδ. «Ωκεανίδα, σελ. 128)
έτσι περιγράφει τον κ. Αναστάσιο: «
Φωτισμένος πανεπιστημιακός διδάσκαλος, λεπτός και γλαφυρός ομιλητής, εκλεκτός
αρθρογράφος, πολιτικώς και διοικητικώς διορατικός και ευέλικτος, αλλά και
ποιμένας στοργικότατος, που αγκάλιασε στους κόλπους του μέσα όλους τους
Ορθοδόξους της χώρας, ανεξαρτήτως γένους και γλώσσας».
Η Ελληνική μειονότητα παραμένει ζωντανή,
παρά το ότι μεγάλο μέρος της, κυρίως μετά το 1990, πέρασε στην Ελλάδα ή
μετανάστευσε στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες. Tα δημογραφικά στοιχεία, ως προς τους Ορθοδόξους
στην Αλβανία, ποικίλουν. Κατά το “The World Almanac” του 2017 το 6,8% του
αλβανικού πληθυσμού είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, έναντι 56,7% των
Μουσουλμάνων, 10% των Ρωμαιοκαθολικών και 2,5% των αθέων. Κατά τα στοιχεία που
αναφέρει η Wikipedia
οι
Σουνίτες Μουσουλμάνοι είναι 39% στον συνολικό πληθυσμό της Αλβανίας, οι
Μπεκτασήδες Μουσουλμάνοι 4 - 9%, οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι 29,7%, οι
Ρωμαιοκαθολικοί 9% και στο υπόλοιπο 14 - 19% συγκαταλέγονται Προτεστάντες,
Μάρτυρες του Ιεχωβά (5.055 μέλη), Μορμόνοι (2.477 μέλη), Αντβεντιστές (359) και
κάποιες μικρές κοινότητες των μουσουλμανικών αιρέσεων Μπαχάι και
Αχμαντίγια.
Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Αναστάσιος έλαβε την
αλβανική ιθαγένεια στο τέλος του 2017, μετά από είκοσι πέντε χρόνια από τότε
που ανέλαβε τα καθήκοντά του στη χώρα.
Είναι και το γεγονός αυτό απόδειξη των δυσκολιών που έχει στην άσκηση της διακονίας
του. Από την πρώτη ημέρα που πάτησε το πόδι του στην Αλβανία αντιμετώπισε
εχθρότητα και μίσος. Από τη μία ήταν η αλβανική κυβέρνηση και από την άλλη
ακραίες εθνικιστικές αλβανικές οργανώσεις, ρωμαιοκαθολικοί και ισλαμιστές. Έως
και φέτος στην Αλβανία οι τσάμηδες εξέδωσαν βιβλίο, στο οποίο καθυβρίζεται και
συκοφαντείται ο Αρχιεπίσκοπος κ. Αναστάσιος.
Μέσα σε αυτό το φανατικά εχθρικό
περιβάλλον ο κ. Αναστάσιος επιτέλεσε ένα θαύμα. Θα παραθέσουμε τί ο ίδιος, στην
ενθρονιστήρια ομιλία του, στις 2 Αυγούστου 1992, είπε ότι βρήκε και τι αναφέρει
σήμερα το Ημερολόγιο της Εκκλησίας ότι είναι η κατάσταση της. Το 1992, που
ανέλαβε περιέγραψε έτσι την κατάσταση:
«Εξωτερικά,
όπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, στομ απροσμέτρητο χάος, στα ερείπια
που σκόρπισε ο σχεδόν πενηντάχρονος διωγμός, όλα, συμβολικά δε τα αναρίθμητα
μπούνκερ*, τονίζουν τον Κρανίου τόπον, στον οποίον πορευόμεθα....Από τους
ιερείς που είχαν χειροτονηθεί προ του 1967 εξακολουθούν να διακονούν 10 ιερείς
και 1 αρχιδιάκονος. Υπάρχουν ακόμη 8 ιερείς και 1 διάκονος, ασθενείς ή
υπερήλικες...Σε μεγάλα κέντρα της χώρας, όπως το Δυρράχιο, η Κορυτσά, το
Αργυρόκαστρο, η Αυλώνα, η Καβάγια, οι πιστοί εξυπηρετούνται από ναούς που είχαν
μετατραπεί σε κέντρα διασκεδάσεως, αποθήκες, μηχανουργεία, ενώ άλλες πόλεις,
όπως η Σκόδρα, η Ερσέκα, το Δέλβινο στερούνται εντελώς στοιχειώδους χώρου
λατρείας....Πάνω από 100 χωριά με ορθόδοξο πληθυσμό δεν διαθέτουν καθόλου ναό,
ενώ άλλα τόσα έχουν ημικατεστραμμένες εκκλησίες. Στο μεταξύ 140 ορθόδοξοι ναοί
έχουν γίνει μουσεία...Με ακόμη μεγαλύτερο πόνο προσευχόμαστε και λαχταρούμε να
αναστηλώσουμε τα κατεστραμμένα μοναστήρια μας, που έγιναν τουριστικά ξενοδοχεία
και κέντρα ή στρατιωτικοί καταυλισμοί...Επί 30 χρόνια δεν κυκλοφορούσαν στη
χώρα ορθόδοξα έντυπα, ενώ όσα προϋπήρχαν καταστράφηκαν. Τα αρχεία της Εκκλησίας
έχουν καεί....».
Με διάταγμα του τυράννου Εμβέρ Χότζα, που
δημοσιεύθηκε στις 22 Νοεμβρίου 1967, η Αλβανία ανακηρύχθηκε επισήμως το πρώτο
και μοναδικό άθεο κράτος στον κόσμο και στην Ιστορία, στο οποίο απαγορεύθηκε
συνταγματικά κάθε θρησκευτική έκφραση. Οι κληρικοί βιαίως αποσχηματίσθηκαν,
πολλοί οδηγήθηκαν στη φυλακή ή στην εξορία και αρκετοί στο Μαρτύριο. Μεταξύ
αυτών και ο Αρχιεπίσκοπος Βησσαρίων, ο
οποίος φυλακίσθηκε και ο Βοηθός του, Επίσκοπος Απολλωνίας Ειρηναίος, ο οποίος
εξορίστηκε. Την εποχή εκείνη η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας διέθετε την
Αρχιεπισκοπή και τρεις ακόμη Επισκοπές, 19 Αρχιερατικές Περιφέρειες, 330
ενορίες και 25 Μονές.
Ως προς την εκκλησιαστική διοίκηση, από το
1992 έως το 2018 καταρτίσθηκε νέος Καταστατικός Χάρτης, ανασυστάθηκαν και
λειτουργούν εκκλησιαστικά και ιεραποστολικά η Αρχιεπισκοπή των Τιράνων και οι
Μητροπόλεις Βερατίου, Αργυροκάστρου και Κορυτσάς. Ιδρύθηκαν δύο νέες Μητροπόλεις, οι Απολλωνίας
και η Ελμπασάν. Λειτουργεί η Ιερά
Σύνοδος με τον Αρχιεπίσκοπο, έξι Μητροπολίτες και έναν Επίσκοπο. Παρά τη Συνόδω
υπάρχει το Κληρικολαϊκό Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, το οποίο έχει συμβουλευτικό
ρόλο. Μέσα σε 25 χρόνια εκ του μηδενός δημιουργήθηκε ο ιερός κλήρος. Σήμερα
αυτός αποτελείται από 156 κληρικούς, οι οποίοι εξυπηρετούν πάνω από 400
Ενορίες. Συγκοτήθηκαν επίσης πέντε μονές. Ανεγέρθηκε στο κέντρο των Τιράνων
περικαλλής καθεδρικός ναός. Ανεγέρθηκαν ή αποκαταστάθηκαν όλοι οι ναοί που
λειτουργούν καθώς και οι μονές, όσες δόθηκαν έως τώρα στην Εκκλησία. Ιδρύθηκαν
πανεπιστημιακού επιπέδου Ορθόδοξη Θεολογική Ακαδημία, το Πανεπιστήμιον «Λόγος»,
μια διετούς φοιτήσεως Σχολή Βυζαντινής Μουσικής και Εκκλησιαστικό Λύκειο στο
Αργυρόκαστρο, που φέτος συμπλήρωσε είκοσι χρόνια λειτουργίας.
Στον ποιμαντικό τομέα, λειτουργούν
κατηχητικά σχολεία, εκδίδονται εφημερίδα και περιοδικά, υπάρχει η ιστοσελίδα
της Εκκλησίας και ραδιοφωνικός σταθμός, υπάρχουν κατασκηνώσεις για νέους και
νέες. Λειτουργεί επίσης συγκρότημα εργαστηρίων, αποτελούμενο από τυπογραφείο, κηροπλαστείο,
ξυλουργείο, εργαστήρια αγιογραφίας και συντηρήσεως εικόνων. Στον κοινωνικό
τομέα η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας επιτελεί σημαντικό έργο, με τη
λειτουργία άνω των 30 νηπιαγωγείων, εκπαιδευτηρίων εις τα Τίρανα, στο Δυρράχιο,
στο Αργυρόκαστρο και στην Κορυτσά, ορφανοτροφείου, οικοτροφείου. Με τις δομές
που έχει δημιουργήσει η Αρχιεπισκοπή βοηθάει και το αλβανικό κράτος στην
κατασκευή δημόσιων έργων, που διευκολύνουν τη ζωή των πολιτών.
Το μέλλον της Ορθόδοξης Εκκλησίας της
Αλβανίας είναι ένα ερώτημα. Οι Έλληνες Ορθόδοξοι που κατοικούν στη χώρα,
φοβούνται ότι θα καταπιεσθούν
εκκλησιαστικά, όπως εξακολουθούν να καταπιέζονται πολιτικά, κοινωνικά και
ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Ότι η Εκκλησία θα χρησιμοποιηθεί ως ένας ακόμη μοχλός καταπίεσης σε βάρος τους.
Ο Αρχιεπίσκοπος έχει κάνει παν το δυνατόν, ώστε να μην συμβεί αυτό. Έχοντας την
ευθύνη των επιλογών των Μητροπολιτών και των συνεργατών του έχει φροντίσει να
τους μπολιάσει με τη γνώση και το παράδειγμά του να έχουν αγάπη προς όλο το ποίμνιό
τους και να μην υπακούουν στους εθνικιστές, είτε αυτοί είναι στην κυβέρνηση,
είτε στα πολιτικά Κόμματα, είτε σε οργανώσεις, που αποτελούν όργανα προβολής
του εθνικού φανατισμού. Όμως ο διάδοχός
του δεν θα έχει την ακτινοβολία του και πιθανότατα θα είναι Αλβανός, που θα
είναι δύσκολο να αντισταθεί στις επιλογές της κυβέρνησής του. Είναι επομένως
υπαρκτός ο φόβος να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις οι Έλληνες Ορθόδοξοι
της Αλβανίας.
Μία είναι η ελπίδα, έστω αμυδρή. Το 2014
έλαβε το καθεστώς της υποψήφιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στοιχειώδες για την
ένταξή της είναι να τηρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπάρχει και το βέτο της
Ελλάδος, αν δεν τηρούνται αυτά στην Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας. Ελπίζεται
φυσικά ότι θα υπάρχει Ελληνική Κυβέρνηση, που θα ενδιαφέρεται για τα δικαιώματά
της... Βεβαίως να υπάρχουν και Έλληνες στη γειτονική χώρα, που να έχουν τη
δύναμη και τη γνώση να υπερασπίζονται τα δικαιώματα της Μειονότητας και να μην
διχάζονται, προαιώνιο ελάττωμα των Ελλήνων...
Στα διορθόδοξα ζητήματα ο Αρχιεπίσκοπος
Τιράνων τηρεί στάση καλών σχέσεων προς
όλες τις Εκκλησίες. Διατηρεί καλές σχέσεις με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως,
αλλά και με τον Πατριάρχη της Μόσχας. Ήταν παρών στη Σύνοδο της Κρήτης και ήταν
παρών σε όλες τις προσκλήσεις του Προκαθημένου της Ρωσικής Εκκλησίας στη Μόσχα.
Ο κ. Κύριλλος επισκέφθηκε την Εκκλησία της Αλβανίας τον περασμένο Απρίλιο και
αντήλλαξε με τον κ. Αναστάσιο θερμούς λόγους. Το ζήτημα είναι αν το ουκρανικό
ζήτημα φτάσει σε βαθύ σχίσμα, μεταξύ της Μόσχας και του Φαναρίου και κηρυχθούν
μεταξύ τους οι δύο Εκκλησίες σε ακοινωνησία, τότε οι υπόλοιπες θα
εμπλακούν στην αντιπαράθεση τους, γιατί «Ο κοινωνών ακοινωνήτω ακοινώνητος».
Έτσι η Εκκλησία της Αλβανίας και οι άλλες τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες θα πρέπει
να επιλέξουν πλευρά και να είναι ακοινώνητες με την άλλη...
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος είναι υπέρ των
σχέσεων με τους ετεροδόξους και με τους αλλοθρήσκους. Η Εκκλησία της Αλβανίας
συμμετέχει σε όλα τα φόρα, συμπεριλαμβανομένου του Παγκοσμίου Συμβουλίου των
Εκκλησιών, του οποίου έχει διατελέσει και Πρόεδρος. Αν και είναι
προσεκτικότερος του Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου στη συμπεριφορά του προς τους
ετεροδόξους και ειδικότερα προς τον Πάπα, αυτή προκαλεί στην Ελλάδα
αντιδράσεις.-
*Μέσα στην τρέλα της τυραννίας
που είχε επιβάλλει στην Αλβανία ο Εμβέρ
Χότζα πίστεψε ότι η χώρα του θα δεχόταν πυρηνική επίθεση ή επίθεση με χημικές
ουσίες από τις ΗΠΑ, τη Σοβιετική Ένωση ή τη Σερβία και στις δεκαετίες του 1970
και 1980 γέμισε την Αλβανία με 750.000 bunkers δηλαδή συμπαγή από
σκυρόδεμα κατασκευάσματα, που τα γέμισε κυρίως με χημικά όπλα και, έλεγε, ότι
μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως καταφύγια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου